Aort, vücuttaki ana arterdir ve oksijenle zenginleştirilmiş kanı kalpten diğer organlara taşır. Ancak aort bazı sorunlarla karşılaşabilir, örneğin:
- Aort Anevrizması (Aortic aneurysm): Aortun duvarının bir bölümünün anormal şekilde genişlemesi durumudur. Bu durum, aortun yırtılma riskini artırarak ciddi iç kanamalara yol açabilir. Aort anevrizması, aortun herhangi bir bölümünde meydana gelebilir ancak en sık göğüs bölgesinde (torasik aort anevrizması) veya karın bölgesinde (abdominal aort anevrizması) görülür.
- Aort Diseksiyonu (Aortic dissection): Aortun duvar katmanlarının birbirinden ayrılması durumudur. Bu, aort duvarı içinde kanama oluşmasına ve kanın organlara olan akışının azalmasına neden olabilir. Aort diseksiyonu, aortun herhangi bir bölümünde meydana gelebilir ancak en sık göğüs bölgesinde (torasik aort diseksiyonu) veya göğüs ile karın arasındaki bölgede (torakoabdominal aort diseksiyonu) görülür.
- Aort Darlığı (Aortic stenosis): Kalpten aorta kan akışını kontrol eden aort kapağının açıklığının daralması durumudur. Aort kapak darlığı, kalbin sol ventrikülündeki kan basıncının artmasına ve vücuda kan pompalanma verimliliğinin düşmesine yol açabilir.
Aort sorunlarının nedenleri, sorunun türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir, ancak bu sorunların ortaya çıkma riskini artırabilecek ortak faktörler şunlardır:
1. **Yaşlanma:** Yaş ilerledikçe aortun duvarları ve kapakçıkları zayıflayıp sertleşebilir.
2. **Aile öyküsü:** Aile bireylerinde benzer durumların olması, bu sorunların görülme riskini artırabilir.
3. **Enfeksiyonlar:** Bazı enfeksiyonlar, örneğin trikomonas enfeksiyonları veya eklem iltihapları, aort duvarına veya kapakçıklarına zarar verebilir.
4. **Travmalar:** Araba kazası, yüksekten düşme veya göğse alınan güçlü bir darbe, aortun duvarında yırtılmalara veya çatlamalara neden olabilir.
5. **Yüksek tansiyon:** Yüksek kan basıncı, aort duvarına daha fazla baskı yaparak genişlemesine veya yırtılmasına yol açabilir.
6. **Yüksek kolesterol:** Yüksek kolesterol seviyeleri, aort duvarında yağ birikmesine neden olarak daralma veya sertleşme yaratabilir.
7. **Sigara:** Sigara içmek, aort duvarına zarar verebilir ve genişleme, yırtılma veya daralma riskini artırabilir.
Aort sorunlarının belirtileri, sorunun türüne göre değişiklik gösterebilir. Ancak, aort problemlerine işaret edebilecek bazı ortak belirtiler şunlardır:
– Göğüs, sırt, karın, çene veya kollarda ağrı
– Nefes darlığı veya solunum zorluğu
– Hızlı veya düzensiz kalp atışları
– Baş dönmesi, halsizlik veya bilinç kaybı
– Yutma veya konuşmada zorluk
– Vücudun bir kısmında his kaybı veya kontrol kaybı
– Bacaklarda veya ayak bileklerinde şişlik
Eğer bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz, derhal doktorunuza başvurmanız ve kapsamlı bir muayene ile doğru bir teşhis almanız önerilir. Doktorunuz şu testleri kullanabilir:
– **Klinik muayene:** Nabız ve kan basıncınızı kontrol etmek, kalp ve aort seslerini dinlemek için yapılır.
– **Kan testleri:** Kalp kasında iltihap veya hasar belirtilerini tespit etmek için kullanılır.
– **Görüntüleme testleri:** Aortun boyutunu, şeklini ve sorunlu bölgesini göstermek için kullanılır. Bu testler arasında röntgen (X-ray), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), bilgisayarlı tomografi (CT) veya ultrason (Ultrason) bulunabilir.
– **Kalp kateterizasyonu:** Kalp ve aortun içindeki kan basıncını ölçmek ve kapakçıkların ve aort duvarının durumunu değerlendirmek için yapılır. Bu test, kol veya bacak damarından kalbe ve aorta ince bir kateter yerleştirilmesini içerir.
Tedavi, aort sorununun şiddetine, süresine ve nedenine bağlıdır. Tedavi şunları içerebilir:
– **İlaç tedavisi:** Ağrıyı ve iltihabı hafifletmek, kan basıncını, kolesterol seviyesini ve kan şekerini kontrol altına almak için kullanılır. Kullanılabilecek ilaçlar şunları içerebilir:
– **Ağrı kesiciler:** Parasetamol veya ibuprofen gibi.
– **Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAIDs):** Aspirin veya naproksen gibi.
– **Trombosit inhibitörleri:** Klopidogrel veya tikagrelor gibi.
– **ACE inhibitörleri:** Lisinopril veya ramipril gibi.
– **Anjiyotensin reseptör blokerleri (ARBs):** Losartan veya telmisartan gibi.
– **Kalsiyum kanal blokerleri:** Amlodipin veya verapamil gibi.
– **Beta blokerler:** Metoprolol veya atenolol gibi.
– **Safra asidi bağlayıcıları:** Kolestiramin veya kolestipol gibi.
– **Kolesterol emilim inhibitörleri:** Ezetimib gibi.
– **Statinler:** Simvastatin veya atorvastatin gibi.
– **Fibratlar:** Fenofibrat veya gemfibrozil gibi.
– **Cerrahi tedavi:** Ciddi veya acil durumlarda, aortun hasarlı kısmını onarmak veya değiştirmek için ameliyat gerekebilir. Cerrahi seçenekler şunları içerir:
– **Açık cerrahi:** Göğsün veya karnın açılarak aortun hasarlı kısmının çıkarılması ve yapay bir greft ile değiştirilmesi.
– **Endovasküler cerrahi:** İnce bir kateterin bacak damarından aorta yerleştirilmesi ve aortun hasarlı kısmına yapay bir greft yerleştirilerek duvarın güçlendirilmesi.
– **Yaşam tarzı değişiklikleri:** Gelecekteki aort sorunları riskini azaltmak için yapılabilir. Şunları içerebilir:
– Sigaranın bırakılması
– Sağlıklı bir kilonun korunması
– Düzenli egzersiz yapılması
– Sağlıklı bir diyet benimsenmesi
– Tuz, yağ ve alkol tüketiminin azaltılması.
